Gevoel

Ik zal op pad gaan in het zomers avondblauw,
Geprikt door korenaren over dun gras lopen:
Verdroomd zal ik mijn voeten drenken in de dauw
En ik zal door de wind mijn haren laten dopen.

Elk woord, elke gedachte zal me dan vergaan:
Maar weidse liefde zal zich in mijn ziel verbreiden
En als een vagebond zal ik ver, heel ver gaan
Door de Natuur verblijd alsof een vrouw me leidde.

Vertaling: Paul Claes

Is Frans jouw moedertaal en wil je dit gedicht graag inspreken? Neem dan contact met ons op via muurgedichten@taalmuseum.nl!

Ontdek dit gedicht in een minuut

Arthur Rimbaud is 16 als hij Sensation schrijft. Hij blikt vooruit naar de prikkelingen van een zomerwandeling: felle kleur, tintelingen onder zijn voeten, de wind in zijn haren. Het is het gevoel van vrijheid dat hij mist. Als hij eraan denkt, ziet hij zijn hele leven al voor zich: zwervend over de wereld als een bohemien. Precies zoals het zou verlopen, nadat hij diezelfde zomer besloot naar Parijs te vertrekken.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

Arthur Rimbaud

Charleville-Mézières 1854 - Marseille 1891

Literair wonderkind

Arthur Rimbaud begon als jonge adolescent gedichten in het Frans en het Latijn te schrijven. Een bevriende leraar bracht hem op vijftienjarige leeftijd in contact met boeken van eigentijdse Franse literaire figuren en Rimbaud besloot zelf ook dichter te worden. Zijn eerste gedichten verschenen in kranten en in augustus 1870 reisde hij op eigen houtje naar Parijs.

Rebel

Rimbaud had de ambitie ‘Victor Hugo uit het veld te slaan’, maar kwam in Parijs al snel in de problemen en verdween zelfs even in de gevangenis. Toch werd hij in korte tijd een nationale bekendheid. Daarbij speelde ook zijn persoonlijke leven een rol. Hij had openlijk een langdurige homoseksuele relatie met een andere dichter, Paul Verlaine. Tijdens een heftige ruzie in Brussel in 1873 raakte Rimbaud zwaargewond toen zijn vriend een kogel in zijn pols schoot. Hierover schreef hij Une saison en enfer, dat als meesterwerk wordt beschouwd.

Afscheid van het dichten

Het afscheid van Verlaine betekende voor Rimbaud ook een afscheid van de literatuur; hij dichtte nooit meer. Wel bleef hij leven als een bohemien. Hij gebruikte veel drank en drugs en reisde veel. Zo kwam hij onder andere als soldaat in het koloniale leger in Nederlands Indië (Indonesië) terecht, waaruit hij al snel deserteerde. Rimbaud streek neer in Abessinië, het huidige Ethiopië, waar hij handelde in huiden, ivoor en wapens. Hij stierf toen hij 37 jaar oud was aan de gevolgen van kanker.

Waar gaat dit gedicht over?

Gevoel

Sensation (gevoel) gaat over vrijheid. In het gedicht ziet de jonge dichter zichzelf in de avonden van de naderende zomer op stap gaan. Hij loopt over sentiers, paden - het woord is afgeleid van het Latijnse sentire, dat 'gevoel' betekent. De wandeling levert allerlei zintuiglijke ervaringen op: zijn ogen zullen genieten van al het blauw, hij zal geprikt worden, dan koelte aan zijn voeten ontdekken en zijn hoofd wordt ondergedompeld in de wind. Al die sensaties dragen bij aan een gevoel van vrijheid en geluk.

Natuur

Het gaat Rimbaud in dit gedicht niet om de natuur zelf, maar om het gevoel dat die hem geeft.
De natuur staat voor vrijheid: hij hoeft er niet te praten, niet te denken. De wandeling betekent dan ook veel meer dan een ommetje, Rimbaud beschrijft haar zelfs als een lange reis waarop hij zich als bohemien ontplooit. Bijzonder, want dat is precies hoe hij zich niet veel later zou ontwikkelen.

Vorm

Rimbaud was zestien toen hij dit gedicht schreef. Hij liet zich dan ook inspireren door bekende Franse dichters. Zijn keuze voor de toekomende tijd (‘ik zal gaan’) lijkt bijvoorbeeld geïnspireerd op een beroemd gedicht van Victor Hugo, Demain, dès l’aube. Tegelijkertijd bevat het gedicht een speelsheid die typerend is voor het werk van Rimbaud. De klank é (ook: ai) komt vaak terug op bijzondere plaatsen, waardoor het gedicht een bijzonder ritme heeft en goed klinkt.

Ontstaan van dit gedicht

Sensation is een van Rimbauds eerste gedichten. Hij schreef het in maart 1870, toen hij zestien jaar oud was. De autobiografische dimensies zijn herkenbaar: het gedicht is in de lente geschreven, het gaat over de nabijkomende zomer die voor de scholier een bevrijding aankondigt. De jonge dichter voelde zich beperkt in Charleville, een stadje waarvan hij later schreef dat alles maar grijs en plat was. Het romantische thema van het ontwaken van de natuur, dat centraal staat in dit gedicht, speelde ook in zijn eigen leven. Nog geen half jaar na het schrijven van dit gedicht vertrok hij naar Parijs.

Stadsverhalen

Stichting TEGEN-BEELD schilderde nog een gedicht van Rimbaud op een muur. Niet in Leiden, maar in Parijs. Hetty Leijdekkers vertelt er meer over.

Filmclip: Leendert Beekman, Michiel Keller.

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

Arthur Rimbaud in Leiden

Foto Anoesjka Minnaard

Het muurgedicht Sensation van Arthur Rimbaud is sinds 1999 in Leiden te vinden, aan de Rembrandtstraat 27. Het was het 69e gedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD werd gerealiseerd.

Rimbaud en Frankrijk

Rimbaud fascineert de wereld, al generaties lang. Hij fascineert ook vooral de Fransen. Bijna elk jaar wordt er in Frankrijk wel een boek over Rimbaud geschreven, Franse zangers interpreteren graag de teksten van de dichter, zoals Léo Ferré in de jaren 1960, of vandaag de dag Jean-Louis Aubert. Wat in Frankrijk opmerkelijk is: op school wordt hij op normaliserende wijze bestudeerd, en toch blijft hij in de Franse samenleving beschouwd als dé dichter voor stoere jongens.

Wist je dat?

Stichting TEGEN-BEELD heeft ook in Parijs een gedicht van Rimbaud gerealiseerd, Le bateau ivre (De dronken boot). Het gedicht telt maar liefst honderd regels en is aangebracht op de blinde muur van het belastingkantoor aan de Rue Férou, nabij Place Saint-Sulpice, in het zesde arrondissement van Parijs. Meer weten? Bekijk het stadsverhaal bij dit gedicht.
Het Nederlandse woord 'gevoel' kan in het Frans worden vertaald met sensation en sentiment. Het eerste, sensation, gaat over zintuiglijke prikkelingen, sentiment heeft betrekking op liefde en emotie. Dit gedicht heet weliswaar Sensation en bespreekt prikkelingen die de natuur biedt, maar gaat in de laatste regel juist over liefde en een vrouw. Wellicht doelde Rimbaud ook op de prikkeling van liefdesgenot?
Arthur Rimbaud meldde zich in 1876 in Harderwijk bij het Koloniaal Werfdepot als soldaat voor het Nederlandse koloniale leger. Op 10 juni vertrok hij uit Den Helder en op 23 juli ontscheepte de nieuwbakken fuselier in Batavia. Hij werd geplaatst in Salatiga, maar het koloniale leger had weinig plezier van de dichterlijke soldaat. Al na drie weken, op 15 augustus 1876, deserteerde hij en twee weken later vertrok hij met het Britse schip The Wandering Chief naar Afrika.
In het gedicht Roman schreef Rimbaud ook over jeugdigheid en zomerse nachten. Ook daar gaat het om de dualiteit in gevoel. Aan de ene kant voelt de dichter dat hij in de zomerse natuur loopt, maar tegelijkertijd beseft hij dat hij iets speciaals beleeft dat veel groter is. Deze twee dingen blijken onafscheidelijk te zijn en een eenheid te vormen.
Aan het einde van 1870 had Rimbaud een artistieke crisis. Hij interesseerde zich nu voor de 'kleur' van de klinkers. Het is nodig, vond hij, dat de dichter met de kleuren en met het ritme van alle klinkers het juiste 'gevoel' probeerde te scheppen. Hij streefde dan ook naar poëzie die met ‘gekleurde’ woorden ‘diepere regio's in onszelf kan raken dan het heldere bewustzijn het ooit zal kunnen’. Sensation is wellicht een vroege afspiegeling van deze gedachte.
Rimbaud had een tijd een relatie met Paul Verlaine. Van hem is in Leiden ook een muurgedicht te vinden: Chanson d'Automne.

De Franse zanger Jean-Louis Aubert (1955) was een van de chansonniers die dit gedicht op muziek zette. Beluister het hier.

Sensation

In summer evenings blue, pricked by the wheat
On rustic paths the thin grass I shall tread,
And feel its freshness underneath my feet,
And, dreaming, let the wind bathe my bare head.

I shall not speak, nor think, but, walking slow
Through Nature, I shall rove with Love my guide,
As gipsies wander, where, they do not know,
Happy as one walks by a woman's side.

Translation: Jethro Bithell

Alternative translation

Feelings

On a blue summer night I will go through the fields,
Through the overgrown paths, in the soft scented air;
I will feel the new grass cool and sharp on my feet,
I will let the wind blow softly through my hair.

I will not say a word, I will not think a thing,
But an infinite love will set my heart awhirl,
And I will wander far, like a wild vagabond,
Throughout Nature - happy as if I had a girl.

Translation: anonymous

Sensation

Par les soirs bleus d'été, j'irai les sentiers,
Picoté par les blés, fouler l'herbe menue:
Rêveur, j'en sentirai la fraîcheur à mes pieds.
Je laisserai le vent baigner ma tête nue.

Je ne parlerai pas, je ne penserai rien:
Mais l'amour infini me montera dans l'âme,
Et j'irai loin, bien loin, comme un bohémien,
Par la Nature, - heureux comme avec une femme

(Mars 1870)

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door het Taalmuseum in samenwerking met Giulia Boosten. De vertaling naar het Engels is gemaakt door Emma Knapper. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

Arthur Rimbaud, Œuvres complètes, inl. van A. Adam, Parijs, Gallimard,1972.
Arthur Rimbaud, Gedichten. Een seizoen in de hel. Illuminations., vertaling P. Claes, Amsterdam, Athenaeum, 2012.
Gedichten, vertaald door Paul Claes, Polak & Van Gennep.