Op de Dood

I.
Kan dood slaap zijn, als leven dromen is
En het geluk vervliegt als ijdele schijn?
De korte vreugde laat ons geen heugenis
En toch lijkt sterven ons de diepste pijn.

II.
Vreemd is het, dat de mens op aarde zwerft
En leeft in weedom, maar geen uur verzaakt
Zijn doornig pad; en dat zijn blik hier derft
Het zicht op streken waar hij straks ontwaakt.

Vertaling: Bert Voeten

Beluister dit gedicht in het English.
Stem: Jack Smith

Ontdek dit gedicht in een minuut

Is de dood iets om bang voor te zijn? Eeuwenlang werd er wel zo naar gekeken. Toen John Keats’ broer in 1814 op sterven lag, ving de dichter zijn eigen kijk op leven en dood in dit gedicht. Ze zijn twee kanten van dezelfde medaille. Het is dan ook verwonderlijk dat men soms zo angstig naar de dood kijkt dat vergeten wordt te genieten van het leven.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

John Keats

Londen 1795 - Rome 1821

John Keats had een kort en tragisch leven. Op achtjarige leeftijd zag hij hoe zijn vader vertrapt werd door een paard en stierf. Enkele jaren later verloor hij zijn moeder aan tuberculose. Ook zijn broer werd ziek en werd jarenlang door Keats verzorgd. Hij liep daarbij zelf ook tuberculose op, waardoor hij niet kon trouwen met het meisje op wie hij verliefd was.

Carrière

Keats had hij zijn hele leven geldproblemen. Hij begon nog aan een literaire opleiding, maar ruilde die in voor een medische opleiding en werd apotheker. Hij bleef daarnaast schrijven en publiceerde in 1817 zijn eerste bundel, Poems. Die werd goed ontvangen en zorgde ervoor dat hij in contact kwam met een aantal prominente schrijvers en dichters.

Overlijden

In 1820 ging zijn gezondheid verder achteruit. Op aanraden van zijn artsen ging hij naar Italië. Het mocht niet baten: hij stierf in februari 1821 in Rome, pas 25 jaar oud. Zijn werk werd de volgende decennia echter steeds hoger gewaardeerd. Ook zijn brieven, waarin hij zich onder andere uitsprak over wat dichten betekent, behoren tot de canon van de Britse literatuur.

Waar gaat dit gedicht over?

On death is een kort gedicht over de dood. Die was in Keats leven nooit ver weg, zoals ook blijkt uit het eerste deel: dood zijn (slapen) en leven (dromen) liggen niet ver uit elkaar. De dood is volgens dit gedicht op zichzelf niet iets om bang voor te zijn, hij hoort bij het leven. Soms brengt hij zelfs troost en een einde aan het lijden.

Romantiek

Keats dichtte aan het begin van de 19e eeuw, op het hoogtepunt van de romantiek. Deze stroming verzette zich tegen de standaardisatie die de industrialisatie in gang zette, en zocht juist naar het menselijke en natuurlijke. Dat Keats wijst op de cyclus van leven en dood en de vergelijking maakt tussen slapen en dromen, past in deze traditie.

Ontstaan van dit gedicht

John Keats schreef dit gedicht in 1814 voor zijn broer. Die leed aan tuberculose en zijn dood was aanstaande. Keats had hem de voorgaande periode verzorgd, en had daarbij zelf de ziekte ook opgelopen, nadat eerder hun moeder er al aan was overleden. Alle reden dus voor een klaagzang, maar dat werd het niet: On death is een relativerend gedicht waaruit vooral blijkt dat de dood bij het leven hoort.

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

John Keats in Leiden

Foto Inge Harsten

Dit muurgedicht is sinds 1998 te vinden in Boekhandel van Stockum, aan de Breestraat 113. Het is een van de weinige muurgedichten die binnen is te vinden. On death was het 59e muurgedicht dat door Stichting TEGEN-BEELD werd gerealiseerd.

Citaten

De dood is de grootste gift van het leven

John Keats

Hier ligt iemand / wiens naam in water was geschreven

Op zijn sterfbed dicteerde Keats de tekst voor op zijn grafsteen

Wist je dat?

In Leiden is ook het muurgedicht El Ápice van Jorge Luis Borges te vinden. Borges stelde dat het ontdekken van het werk van Keats de belangrijkste literaire ervaring uit zijn leven was.

On death

I.
Can death be sleep, when life is but a dream,
And scenes of bliss pass as a phantom by?
The transient pleasures as a vision seem,
And yet we think the greatest pain's to die.

II.
How strange it is that man on earth should roam,
And lead a life of woe, but not forsake
His rugged path; nor dare he view alone
His future doom which is but to awake.

Meer weten?

Dit lemma is geschreven door Robert Clark in samenwerking met het Taalmuseum. De vertaling naar het Engels is door Jasmijn van Dongen. Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: