Maar je bent ook als
de rank van de anglo
die hoe vaak ze ook op haar trappen
haar bladeren weghalen
haar bloemen vertrappen
zelfs haar wortel vernielen
toch schiet ze weer omhoog
en na elke regenbui
zal ze met meer kracht
meer schoonheid groeien
dan voorheen

Vertaling: Libèrta Rosario

Beluister dit gedicht in het Papiaments.
Stem: Libèrta Rosario

Ontdek dit gedicht in een minuut

Het Papiaments was lange tijd een volkstaal, met een lage status. Guillermo E. Rosario zorgde met zijn gedichten voor een herwaardering. Dit gedicht maakt duidelijk dat hij zelf geloofde in de veerkracht van taal: ook al werden de wortels aangetast, de taal was zo’n belangrijk onderdeel van de eigen cultuur dat ze niet zou verdwijnen.

Meer weten? Je kunt op deze website het gedicht beluisteren, je verdiepen in de totstandkoming en de maker en ontdekken wat Leidenaren ervan vinden.

Guillermo Rosario

Curaçao 1917 - 2003

Guillermo Estelito Rosario werd geboren op 5 januari 1917 in Venezuela. Zijn moeder kwam van Curaçao en zijn vader van Bonaire. Hij begon als tiener met het schrijven van verhalen en groeide uit tot de nestor van de Papiamentstalige literatuur. Rosario schreef veelal over sociaal bewogen thema’s zoals etniciteit, rechtvaardigheid en de slavernij. Hij was de eerste Afro-Curaçaoenaar die een roman schreef over de slavernij op Curaçao. In 1969 schreef Rosario E Rais ku no ke muri (De onverwoestbare wortel).

Zijn dochter Libèrta Rosario vertaalde het boek in 1974 voor de eerste keer, maar het is toen niet uitgegeven. Zij had het gevoel dat Nederland toen nog niet toe was aan een boek over de tot slaafgemaakte held Tula. Gelukkig veranderde dit in 2013, 150 jaar na afschaffing van de slavernij. Vanaf dat moment werd veel aandacht besteed aan de slavernij en verschenen er boeken en films over.

Libèrta Rosario vertaalde E Rais ku no ke muri opnieuw in 2013 samen met haar zoon Joeri Oltheten en gaf het boek de naam Onsterfelijk. Ze vond dat Tula en de andere tot slaafgemaakten onsterfelijk waren geworden.
Rosario schreef ook veel over de opstand van 30 mei 1969 op Curaçao. Onvrede over prijsstijgingen en ongelijkheid leidde toen tot een volksopstand. De politie schoot op de demonstranten, er vielen twee doden en veel gewonden. Nederland besloot mariniers in te zetten om de rust te herstellen.

Actief

Naast politiek en maatschappelijk betrokken was Rosario een echte sportman. Hij organiseerde meerdere sportevenementen, ook voor de jeugd. Hij was een Curaçaoenaar in hart en nieren. Hij woonde het grootste gedeelte van zijn leven op Curaçao met zijn vrouw Elsa en zijn 20 kinderen. Na haar overlijden is Rosario in 1995 hertrouwd.

Waar gaat dit gedicht over?

Dit gedicht gaat over een bloem die ondanks tegenslag - of juist door tegenslag - volop bloeit, en niet klein is te krijgen. De titel maakt duidelijk wat Rosario voor ogen had: de taal die hij gebruikte, het Papiaments.

Mi nigrita Papiamentu

Dit muurgedicht is een deel van het grote gedicht Mi nigrita Papiamentu dat Rosario in 1971 uitbracht. De bundel omvat 43 pagina’s en is een ode aan het Papiaments. Rosario maakt hierin tal van vergelijkingen. In dit fragment vergelijkt hij het Papiaments met een bloem die zich in moeilijke omstandigheden weet te handhaven. In een ander fragment vergelijkt hij de taal onder andere met een raspaard en met een Creoolse vrouw met ‘ku pechunan pará’ (fiere borsten), ‘hep anchu’ (brede heupen) en ‘un bon sanka’ (een mooie kont).

Ontstaan van het gedicht

Lange tijd werd het gebruik van het Papiaments op Curaçao ontmoedigd. Wie carrière wilde maken, moest zo correct mogelijk Nederlands leren schrijven en spreken. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er langzaam een herwaardering voor de eigen taal en cultuur op gang. Guillermo E. Rosario speelde daarbij een belangrijke rol. In Mi Nigrita Papiamentu (1971) liet hij zien dat het Papiaments zich ook leende voor poëzie. Hij sprak hierin onder andere de hoop uit dat iedereen op een dag trots zou kunnen zeggen: ‘ta di nos é ta!’ (die taal is van ons).

Ik heb een verhaal bij dit gedicht

Heeft dit gedicht een speciale betekenis voor jou? Herinner je nog wanneer je het voor het eerst hoorde bijvoorbeeld? Of ben je het ooit ergens onverwachts tegengekomen? Laat het ons weten op muurgedichten@taalmuseum.nl! We voegen jouw verhaal graag toe aan deze website.

Guillermo E. Rosario in Leiden

Foto Libèrta Rosario

Foto Anoesjka Minnaard

Dit gedicht is op 10 oktober 2017, Dag van Land Curaçao, aangebracht op de Vestwal 2-4 in Leiden. Het is zowel in het Papiaments als Nederlands te vinden. Tevens is de vlag van Curaçao aangebracht. Het was het 113e muurgedicht dat Stichting TEGEN-BEELD realiseerde.

Wist je dat?

Guillermo Rosario kreeg veel onderscheidingen in zijn leven. Hij werd Ridder en Officier in de Orde van Oranje Nassau, kreeg de Literatuur Prijs van het Cultureel Centrum Curaçao, de Sticusa Prijs, de ‘Tapushi di Oro’(Gouden Aar) voor zijn verdiensten van het Papiaments, een bronzen borstbeeld in de Openbare Bibliotheek van Curaçao en de ‘Chapi di Plata’ (Zilveren Schoffel) de Biennale Prijs Pierre Lauffer. In mei 2003, vlak voor zijn overlijden op 26 juli 2003, ontving Rosario een exemplaar van Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen, met zijn naam en werk daarin vermeld. In 2016 werden Rosario’s naam en werk opgenomen in The Dictionary of Caribbean and Afro-Latin American Biography.

Ma, tambe
Bo ta manera nos rank’i angló
Ku pa kwantu nan trap’e
Ranka su yerbanan
Marchitá su flornan
I asta distruí su rais
E ta bolbe lanta kabes
I ku kada yobida
E ta krese
Ku mas forsa
I mas bunitesa ku antes!

But,
You are also like our puncture vine creeper
No matter how much they trample her
Pull her weeds
Ruin her flowers
And even destroy her roots
She rises again
And, with each rainfall
Grows stronger
And more beautiful than before!

Translation: Frank Williams

Meer weten?

Dit gedicht is geschreven door het Taalmuseum. Daarbij is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: